Kadın ve erkek beyinleri arasında bazı farklar olduğunu belirten uzmanlar ancak bu farkların sanıldığı kadar büyük olmadığını söylüyor.
Cinsiyetten çok bireysel farklılıkların belirleyici olduğunu dile getiren Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, “Dil ve sosyal becerilerde kadınların, mekânsal algı ve motor yeteneklerde ise erkeklerin daha güçlü olabileceği belirtilse de, bu durum her birey için geçerli bir kural değil.” dedi.
Hormonların etkisiyle kadınların bilişsel ve duygusal süreçlerinde bazı değişiklikler yaşanabildiğine dikkat çeken Zeynep Betül Alp, kadınların toplumsal olarak yönlendirildiği alanların, beyinlerinin nasıl geliştiğini etkileyebildiğini söyledi ve “Beyin, deneyimlerle şekillenen bir organ olduğu için kadınlara eşit fırsatlar sunulduğunda her alanda erkeklerle aynı seviyede veya daha başarılı olabildikleri görülüyor.” vurgusunu yaptı.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, kadın beyni hakkındaki yaygın mitleri ele alarak, bilimsel gerçeklerle açıklamalarda bulundu.
Kadınlar dil ve sosyal becerilerde daha güçlü olabilir…
Beyin yapısı ve işleyişi açısından kadın ve erkek beyinleri arasında bazı farklar olduğunu dile getiren Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, “Ancak bu farklar genellikle bireysel farklılıkların yanında çok küçük kalıyor. Erkeklerin beyni ortalama olarak biraz daha büyük ama bu bilişsel bir avantaj sağlamıyor. Kadınların ise iki beyin yarım küresi arasında daha güçlü bağlantılar olduğu gösterilmiş, bu da özellikle dil becerileri ve duygusal işlemleme süreçlerinde etkili olabilir.” dedi.
Bazı çalışmaların, kadınların dil ve sosyal becerilerde daha güçlü olduğunu, erkeklerin ise mekânsal algı ve motor becerilerde daha iyi performans gösterebildiğini aktaran Zeynep Betül Alp, “Bu durum, her kadın ve erkek için geçerli bir kural değil. Kadın beyni, daha fazla bağlantısallık gösterdiği için bilgi işleme süreçlerinde daha esnek olabilir. Öte yandan, erkek beyninde belirli bölgeler arası bağlantılar daha yoğun olabilir, bu da görev odaklı bilişsel süreçleri destekleyebilir. Ama bu farklar bireyler arasında büyük ölçüde değişiyor. Yani ‘kadınlar böyle, erkekler şöyle’ diye kesin çizgiler çekmek bilimsel olarak doğru olmaz.” açıklamasını yaptı.
Hormonal değişimler kadın beynini etkileyebiliyor!
Kadın beyninin hormonlardan doğrudan etkilendiğini ifade eden Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, “Östrojen ve progesteron gibi hormonlar, nörotransmitter sistemleriyle etkileşime girerek bilişsel ve duygusal süreçleri değiştirebilir.” dedi.
Zeynep Betül Alp, hormonal dalgalanmaların yaşandığı dönemlerde kadınlarda görülebilecek değişiklikleri şöyle açıkladı:
“Adet döngüsünün farklı aşamalarında dikkat, hafıza ve duygusal yanıtlar değişebilir. Örneğin, östrojenin yüksek olduğu dönemde (folliküler faz) bilişsel beceriler genellikle daha iyi olabilir. Luteal fazda ise bazı kişilerde duygusal dalgalanmalar görülebilir. Hamilelikte beynin özellikle sosyal biliş ve empati ile ilgili alanları gibi bazı bölgelerinde yapısal değişiklikler olduğu görülmüştür. Bazı kadınlar hamilelikte unutkanlıktan şikâyet edebilir ama bu uzun vadeli bir bozulma değil, daha çok geçici bir adaptasyon sürecidir. Menopoz döneminde ise östrojen seviyeleri düştüğü için hafıza, dikkat ve bilişsel esneklik biraz etkilenebilir. Ancak bu, her kadında aynı şiddette yaşanmaz ve beyin plastisitesi sayesinde birçok kadın bu değişikliklere adapte olabilir.”
Kadınların bilişsel esneklik konusunda avantajlı olabilir!
Kadınların çoklu görev yapma becerisinin erkeklere göre daha iyi olduğu konusunda kesin bir kanıt bulunmadığına vurgu yapan Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, “Ancak bazı araştırmalar, kadınların bilişsel esneklik konusunda avantajlı olabileceğini gösteriyor. Yani bir görevden diğerine geçerken daha hızlı adapte olabilirler.” dedi.
Çoklu görevlerin genel olarak verimi düşüren bir durum olduğuna da değinen Zeynep Betül Alp, “Birden fazla işi aynı anda yapmaya çalışmak, hem kadınlarda hem erkeklerde dikkat dağınıklığına neden olabilir. Ama kadınlar genellikle sosyal roller ve yaşam deneyimleri nedeniyle çoklu görev yapmaya daha fazla alışkın olabilirler. Yani biyolojik bir üstünlükten çok, hayatın getirdiği bir alışkanlık olabilir.” şeklinde konuştu.
Beyin, deneyimlerle şekillenen bir organ…
Toplumsal cinsiyet rollerinin bir yandan kadın beyninin potansiyelini sınırladığını bir yandan da şekillendirdiğini aktaran Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, şunları söyledi:
“Kadınların toplumsal olarak yönlendirildiği alanlar, beyinlerinin nasıl geliştiğini etkileyebiliyor. Örneğin, kız çocukları daha fazla dil ve iletişim odaklı oyunlara teşvik edilirken, erkek çocukları daha çok mekânsal becerileri geliştiren oyunlara yönlendirilebiliyor. Bu da beyin plastisitesi sayesinde uzun vadede bazı yeteneklerde fark oluşturabiliyor.
Ama bu, kadınların belli alanlarda doğal olarak daha kötü ya da iyi olduğu anlamına gelmiyor. Beyin, deneyimlerle şekillenen bir organ ve kadınlara eşit fırsatlar verildiğinde birçok alanda erkeklerle aynı seviyede veya daha iyi performans gösterebildiklerini görüyoruz.”
Kadın beyni üzerine mitler ve gerçekler…
Kadın beyni hakkındaki yanlış inanışları değerlendiren Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, bu mitleri şöyle sıraladı:
‘Kadınlar daha duygusaldır, erkekler daha mantıklıdır.’
Beyindeki duygusal işlemleme merkezleri (limbik sistem) hem kadınlarda hem erkeklerde aktif. Kadınlar sosyal olarak duygularını daha fazla ifade etmeye teşvik ediliyor olabilir ama bu, mantıklı düşünemedikleri anlamına gelmiyor.
‘Kadınlar bilim ve matematikte başarısızdır.’
Matematik ve bilim becerileri cinsiyetle değil, eğitim ve teşvikle ilgilidir. Kadınların mühendislik veya bilimde az temsil edilmesi, biyolojik değil toplumsal bir durumdur.
‘Kadınlar çok konuşur, çünkü beyinleri öyle çalışır.’
Kadınların dil merkezleri daha aktif olabilir ama bu, bütün kadınların çok konuştuğu anlamına gelmez. Konuşkanlık, bireysel ve kültürel faktörlere daha çok bağlıdır.
‘Kadın ve erkek beyinleri tamamen farklıdır.’
Aslında büyük ölçüde benzerler ve bireysel farklılıklar cinsiyet farklarından daha belirgindir. Yani bir kadının beyni, başka bir kadının beyninden bile daha farklı olabilir.
