Türkiye Suriye’den zeytinyağı ithal ederken zeytinle daha yeni tanışan Çin ürettiği zeytinyağı ile dünyanın dev markalarını geride bırakarak altın madalya aldı.
Odatv’den Yusuf Yavuz’un araştırmasın da; Zeytinin ana vatanı olan coğrafyada bulunan Türkiye hatalı tarım politikaları yüzünden bu büyük avantajını heba ederken zeytin ağacıyla henüz yeni tanışan Avustralya ve Çin son bir kaç yılda milyonlarca zeytin ağacı dikerek büyük atılım yaptılar. Avustralya 20 yılda zeytin üretiminde yüzde 4200 büyüme sağlarken Çin’in ürettiği zeytinyağı geçtiğimiz yıl New York Uluslararası Zeytinyağı Yarışması’nda altın madalya ile ödüllendirildi.
AFRİN’DEN ZEYTİNYAĞI İTHAL EDİLMESİ NE ANLAMA GELİYOR
Geçtiğimiz haftalarda Suriye’de Türkiye’nin kontrolündeki Afrin bölgesinden zeytinyağı ithal edildiğinin ortaya çıkması üreticilerin ve piyasanın moralini bir hayli bozsa da hükümet bunun çok da önemli olmadığı görüşünde. Ancak üretimdeki sorunların çözülmesi yerine birçok üründe ithalatta çözüm aranması tarım sektörü için büyük bir sorun.
ZEYTİNYAĞI GEÇMİŞTE ANADOLU’NUN PETROLÜYDÜ
Oysa zeytincilik Anadolu’nun binlerce yıllık üretim geleneği ve bugün Türk tarımı için en önemli avantajlardan biri. Antik çağda Kilikya olarak anılan Çukurova bölgesi ile Mersin’in düşük rakımlı dağlık coğrafyası Akdeniz havzasının en önemli zeytinyağı üretimi merkeziydi. Yalnızca gıda amaçlı değil, tıpkı bugünün petrolü gibi yakıt olarak da kullanılan zeytinyağı büyük bir zenginlik kaynağıydı. Antik çağdan Bizans dönemine kadar süren bu zengin üretim kültürü bugün de bölgedeki en önemli tarımsal iş kollarından biri. Öyle ki bu coğrafyada yalnızca toprak değil, taşlar bile zeytin ağacı doğuruyor. Yapılması gereken tek şey bu büyük potansiyeli bilgi, emek ve sabırla değerlendirmek.
RANT EKONOMİSİ ÜRETİCİNİN UMUDUNU KÖRELTİYOR
Ancak Türkiye sahip olduğu üretim potansiyelini doğru planlama ve akılcı yönetimle değerlendirerek hem iç pazara hem de dünya pazarlarına ulaştırma konusunda yeterli iradeyi gösteremiyor. Çünkü rant ekonomisinin hakim olduğu bir ülkede üretime yatırım yapmak ve sabırla sonucunu beklemek pek tercih edilmiyor. Kamunun ortak değeri olan doğal varlıkların belirli çıkar grupları tarafından yağmalanmasıyla elde edilen kolay ve ölçüsüz servetlerin toplumda giderek yaygınlaşan öyküleri, toprağa bağlanan umutları köreltiyor.
YALNIZCA ZEYTİNCİLİK BİLE TÜRKİYE’YE YETER
Zeytinciliğin madenciliğe, zeytinyağının kömürlü termik santrallere, toprağın ranta, suyun yıkıma kurban edildiği bu dönemde bir zamanlar ürettikleriyle kendine yeten ülkelerden biri olan Türkiye net bir tarım ithalatçısı oldu. Yalnızca zeytincilik bile Türkiye’yi dünyanın en önemli tarım ülkelerinden biri yapmaya yetecekken, Suriye’den, Tunus’tan zeytinyağı ithal edilerek piyasaya sürülmesi akıl alır gibi değil.
ÜRETİMDE GEÇEN YILA GÖRE 193 BİN TON AZALMA VAR
Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin zeytin üretimi 1 milyon 730 bin ton olarak açıklandı. Bu yıl üretimde yaklaşık 230 bin tonluk bir düşüş var. Ulusal Zeytin Konseyi’nin 2018 yılı Zeytin Rekoltesi Raporu’na göre bu yıl toplam 1,5 milyon ton rekolte tahmin ediliyor. Bunun üçte ikisi zeytinyağı, geri kalanı ise sofralık olarak değerlendirilecek. Buna göre Türkiye’nin bu yıl yaklaşık 193 bin ton zeytinyağı üretmesi bekleniyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, KAYIT DIŞILIK VE SAHTECİLİK EN BÜYÜK SORUNLAR
Zeytincilikte en önemli sorunların başında iklim değişikliği, zeytinlik alanları tehdit eden madencilik faaliyetleri, taklit ve hileli ürün, zeytinciliğe yapılan desteklerin yetersiz olması, düşük tüketim ve kayıt dışılık ile sektörle ilgili istatistik verilerinin güncel olmaması gibi başlıklar öne çıkıyor. Ulusal Zeytin Konseyi’nin raporunda bütün bu sorunların çözüm yolları bir bir sıralanıyor.
AVUSTRALYA VE ÇİN’İN ZEYTİNCİLİKTEKİ YÜKSELİŞİ SÜRÜYOR
Türkiye zeytincilikte bir ileri bir geri adımlar atarak zaman kaybederken bir yandan da üreticinin umudunu yitirmesine neden olunuyor. Ancak zeytin ağacıyla sonradan tanışan Avustralya, Çin ve Arjantin gibi ülkeler son yıllarda uyguladıkları akılcı politikalar sayesinde Akdenizli zeytin üreticisi ülkelerle yarışır hale geldiler.
ZEYTİN ÜRETİMİNİ 20 YILDA YÜZDE 4200 ORANINDA ARTIRDILAR
Avustralya bu konuda başı çeken ülke. 1800’lerde Akdeniz ülkelerinden giden göçmenlerin ülkeye götürdüğü zeytin fidanları sayesinde zeytin ağacıyla tanışan bu ada ülkesinde 1990’lardan itibaren zeytin üretimi ilgi görmeye başladı. 2000’li yıllarda geliştirilen çeşitler ise bugün Avustralya’yı zeytinyağı ihraç eden ülkeler arasına soktu. 1997 yılından bu yana zeytin üretimini yüzde 4200 oranında artıran Avustralya, zeytinyağı tüketimini de yüzde 41 oranında artırdı. 1997 yılında yalnızca 500 ton zeytinyağı üreten Avustralya’nın bugünkü zeytinyağı üretimi 21.000 ton. Üretimin yüzde 11’ini ise ihraç ediyor.
KİMYASAL, YAPAY RENKLENDİRİCİ VE İTHALAT YOK
Avustralya’nın en büyük zeytin üreticilerinden biri olan ‘Treetops Plantation’ şirketinin 150 binden fazla zeytin ağacı bulunuyor. Ülkenin güneydoğusunda yer alan New South Wales Eyaletindeki zeytin üretiminde kimyasal ve yapay renklendirici ve tatlandırıcılar kullanılmıyor, ithal ürünlere izin verilmiyor. (1)
ÇİN’DEKİ ZEYTİN AĞACI SAYISI 60 MİLYONA ULAŞTI
Avustralya akılcı tarım politikalarıyla hayvancılıktan sonra zeytincilikte de dünyada söz sahibi ülkelerden biri olma yolunda hızla ilerlerken dünyanın en büyük pazarı olan Çin ise kendi zeytinyağını üretmeye başladı. Hala İspanyol ve İtalyan zeytinyağının hâkim olduğu Çin pazarında artık Çin’deki zeytin ağaçlarından elde edilen zeytinyağlarını da görmek mümkün. Ülkede 1960’larda başlayan zeytin üretiminde ağaç sayısı 70 binlerden bugün 60 milyona ulaşmış durumda.
İSPANYA’DAN ZEYTİNYAĞI UZMANI GÖTÜRÜP MARKA YARATTILAR
İspanya’dan götürdüğü zeytinyağı uzmanı Santiago Botas’ın öncülüğünde üretimini artıran Çin, Güney Gansu’daki Bailong Nehri Vadisi ve Yunnan ve Sichuan sınırındaki Jinsha Nehri Vadisi boyunca yeni zeytin üretim havzaları oluşturdu. İspanyol uzmanın yön verdiği zeytinyağı üretimiyle Çin, kısa sürede dünyanın bilinen markalarını geride bıraktı. (2)
ZEYTİNYAĞINDA ALTIN MADALYA ÇİN’E GİTTİ
New York Uluslararası Zeytinyağı Yarışması’nda geçtiğimiz yıl Çin’in ürettiği zeytinyağı altın madalya ile ödüllendirildi. Bu ödül Çin’in yakın gelecekte zeytincilikte daha büyük adımlar atacağının da habercisiydi. Şimdilik üretilen zeytinyağı rakamları ülke nüfusuna göre oldukça küçük kalsa da ucuz işgücü ve disiplinli üretim anlayışı sayesinde marketlerimizde Çin malı zeytinyağlarını görmeye başlarsak bu hiç de şaşırtıcı olmaz.
TÜRKİYE ZEYTİN AĞAÇLARINI PEYZAJDA KULLANIYOR
Türkiye’de son yıllarda adeta bir ‘peyzaj ağacı’ haline dönüştürülen zeytin ağaçları kentlerin parklarını ve site bahçelerini süslerken ölmez ağacının yeni kuşakların belleğine bu şekilde kaydolmasına itiraz etmemiz gerekiyor. Zeytin ağacı bu toprakların ruhudur. Binlerce yıldır savaşlar, yoksulluklar ve her türlü felaket karşısında ölmez ağacının dallarının altına sığınarak ayakta durabilen Anadolu insanına bu kötülüğü yapmayın, ölmez ağacını küstürmeyin…
